فاطمه (س) مبلغ دین و پاسخگوی مردم
در عظمت مقام فاطمه(س) کسی شک ندارد. آن بانوی بزرگ محبوب آخرین پیامبر خدا(ص) بود. ابن عباس از پیامبر اکرم(ص) نقل مىکند که فرمودند: دخترم فاطمه سیده ى زنان عالم است، از اول عالم تا آخر عالم، او پارهى تن من، نور چشم من، میوه و ثمرهى قلب من، و او همان روحى است که در وجود من است. او حورى در قالب انسان است که وقتى در محراب عبادت در پیشگاه رب خود مىایستد، نور او براى ملائکهى آسمانها مانند ستارگان براى اهل زمین، پرتو افشانى مىکند، در این هنگام خداوند عزوجل خطاب به ملائکه مىگوید: اى ملائکهى من! به بنده و کنیز من فاطمه که سیدهى بندگان و کنیزان من است بنگرید که در پیشگاه من به عبادت ایستاده، تمام ارکان وجودش از خوف من به لرزه افتاده، و با حضور قلب کامل به عبادت من روى آورده، من شما را شاهد مىگیرم که شیعیان و پیروان او را از آتش جهنم ایمن گردانیدم. (علامه مجلسی، بحار الأنوار43/ 172)
فاطمهى زهرا(س) با این مقام و عظمت معنوی از وظایف علمی و تبلیغی خویش هرگز غافل نشد. او به علم و دانش بسیار اهمیت میداد و همواره در پی کسب علم و دانش، و نیز ترویج علم الهی خود بود. فاطمه(س) سخنان پیامبر اکرم(ص) را مىنوشت و با حساسیت از آنها حفاظت مىکرد. برای نمونه به خبری در این مورد توجه کنید:
روزى یکى از شیفتگان رسول خدا(ص) از آن بانوی دانشمند روایتى از پیامبر اکرم(ص) درخواست کرد. فاطمه(س) رو به خدمتکار خود کرد و فرمود: یا جاریه! هات تلک الحریره.
اى کنیز! آن روایت را که در پارچه حریرى بسته بودم، بیاور. اندکى بعد او آمد و از یافتن آن اظهار نومیدى کرد. حضرت با ناراحتى فرمود:
«وَیْحَک! اُطْلُبیها فَإنَّها تَعدِلُ عِنْدى حَسناً و حُسیناً»؛ واى بر تو، جستجو کن و آن را بیاب؛ زیرا ارزش این حدیث نزد من برابر با ارزش معنوى حسن و حسین است!! (نوری، مستدرک الوسائل12/ 81)
خوب در این کلام حضرت دقت کنیم! کدام مادر است که نوشتهی یک حدیث را معادل جان دو پسر خود بداند؟ او کلام پدر را حفظ بود و فقط میخواست به خواهان کلام نبوی سند ارائه کند. در جهان امروز آیا کسی یافت میشود که احتمال گم شدن نوشتهی یک حدیث پیامبر(ص) چنان او را نگران کند؟
نکته دیگر رساندن کلامی هدایتگر از رسول خدا(ص) به فرد علاقهمند است. این کار تبلیغ دین و معارف دینی به طالبان آن است که نشان از اهتمام آن بانوی دانشمند به امر تبلیغ دین است.
فاطمه(س) در این راستا پاسخگوى پرسشهاى علمى مردم بود و از مراجعه کنندگان استقبال و آنان را تشویق به سؤال و تکرار مراجعه میکرد. او با بردبارى و شکیبایى خاصى، سوالات افراد را مىشنید و پاسخ مناسب و قابل فهم مىداد. اگر پرسشگر بارها یک سوال را تکرار میکرد، هرگز ابراز خستگی نمیکرد و مثل بار اول پاسخ میداد. ماجراى بانویى که پرسشهاى پى در پى از حضرت نمود و از برخورد مهربانانه و صمیمانهى زهراى مرضیه(س) اظهار خجالت کرد، نمونهاى از عملکرد تبلیغی حضرت است. حضرت در پاسخ سوال کننده که از حضرت به دلیل تکرار سؤال عذر خواهی میکرد، فرمود:
«باز هم بیا و آنچه سوال دارى بپرس؛ آیا اگر کسى را روزى اجیر کنند تا بار سنگینى را بالاى بام ببرد و در مقابل صد هزار دنیار طلا مزد بگیرد، چنین کارى براى او دشوار است»؟
آن خانم جواب داد: خیر ای دختر رسول خدا!
حضرت ادامه داد: «من هر پرسشى را که پاسخ مىدهم، بیش از آنچه بین زمین و عرش است، گوهر و لؤلؤ پاداش مىگیرم، پس سزاوارتر است که بر من سنگین نیاید» (مجلسی، بحارالانوار2/3)
بیان برترین بانوی جهان بسیار روانشناسانه است. او علاوه بر بیان یک حقیقت، به مراجعه کننده میفهماند که نه تنها تو به من زحمت ندادی، بلکه لطف کردی و مرا از نعمتهای فراوانی بهرهمند نمودی. به نظر شما اگر مبلغان دینی چنین رفتاری با مردم داشته باشند، چقدر پرسشها بیشتر خواهد شد؟ چقدر مهم است که مبلغ دین، مراجعه و پرسش مردم را لطف و عنایت به خود بداند و به مردم تفهیم کند که شما اگر از من سؤال کنید بر من منت گذاشتهاید!
نمونه دیگر: روزى دیگر، خانمى نزد آن حضرت آمده وگفت: مادر ناتوانى دارم که بعضى از مسائل نماز را نمیداند و میخواهد بپرسد. او مرا نزد شما فرستاده تا سؤال کنم. آن حضرت پاسخ سؤال اول او را داد، دوباره پرسید، پاسخ شنید، بار سوم پرسید باز پاسخ شنید، تا ده سؤال مطرح کرد و پاسخ خود را دریافت کرد. او از کثرت سؤال خجالت کشید وگفت: اى دختر پیامبر اذیت شدى، آن حضرت فرمود: سؤالاتت را بیان کن - تا آنجا که فرمود-: از پدرم شنیدم که مىفرمود: دانشمندان شیعه در روز قیامت که محشور مىشوند به اندازه کثرت علوم وجدیتشان در ارشاد بندگان خداوند خلعتهاى کرامت بر آنان مىپوشانند، تا آنجا که بر بعضى از آنان میلیونها خلعت نور پوشانده مىشود.
در پایان فرمود: یا أمةَ اللَّه إنَّ سِلْکاً مِنْ تِلکَ الْخِلَع لأفْضَلُ مِمّا طَلَعَتْ عَلَیْهِ الشَّمسُ ألف ألف مَرَّةً...؛ اى بندهى خدا، رشتهاى از آن خلعتها میلیونها بار برتر است از آنچه خورشید بر آن تابیده است. (صحیفة الزهراء(س)، ترجمه273)
بر اساس این عظمت و عملکرد است که امام خمینى(قده) در واژههایى درسآموز در باره حضرت زهرا(س) فرمودهاند: زنى که تمام خاصههاى انبیا در اوست(صحیفه نور 6/ 185)... ؛ تمام هویت انسانى در او جلوه گر است.( همان/194) یعنی او مانند پیامبران، هم دانایی و ارتباط با خدا داشت و هم در تبلیغ دین و هدایت بندگان خدا تمام همت خود را به کار میبست.
امید که از زندگی آن حضرت درس بگیریم و همه در پی فراگیری علم و دانش الهی و تبلیغ و ترویج آن در میان بندگان خدا باش
این یادداشت زیر که به قلم آقای فرج الله میرعرب عضو هیئت علمی مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم به تحریر درآمده به جنبه تبلیغی حضرت اشاره دارد که از منظر فرهیختگان محترم گذشت.