1. تبلیغ از راه مناظره بارزترین نوع تبلیغ امام جواد علیهالسلام مناظره است. مناظره های آن
حضرت ـ که از نخستین روزهای امامتش آغاز شد ـ وی را در تثبیت جایگاه ولایت و
امامت، هدایت حقجویان و آشکار ساختن سستی گفتار ستمگران یاری داد. آن
حضرت به دو جهت در عرصه ی مناظره های علمی گام نهاد. اهداف امام علیهالسلام در مناظره ها الف) اثبات امامت خود امام جواد علیهالسلام در این مناظره ها پیش از هر چیز در پی اثبات
حقّانیت خود بود. بر اساس گفته ی مورخان امام ـ با آن که هفت سال بیش نداشت
ـ در یکی از محافل به سی پرسش پاسخ داد. ب) رسوا ساختن دروغ پردازان حضرت
صلی الله علیه وآله فرمود: 2. تبلیغ عملی علیه حکومت مامون مامون امام علیهالسلام را بسیار احترام مینهاد و دخترش ام الفضل را،
به رغم مخالفتهای گوناگون به عقد وی درآورد. این برخوردها هرگز امام را به
دستگاه خلافت خوشبین نساخت. او خلیفه را ستمگر میشمرد و اندیشه ی مخالفت
با آن را در سر میپروراند. بنابر این، در نخستین فرصت به بهانه ی حج سمت
مدینه رهسپار شد و در آن دیار اقامت گزید. حسین مکاری میگوید: هنگامی که
حضرت محمّد تقی علیهالسلام نزد خلیفه جایگاهی والا داشت، وارد بغداد شدم و
به دیدار وی شتافتم. چنان می اندیشیدم که حضرت دیگر به مدینه باز نخواهد
گشت. چون این امر را به خاطر آوردم، امام علیهالسلام سر فرو افکند. اندکی
بعد سربلند کرد و در حالی که رنگ مبارکش زرد شده بود، فرمود: حسین، نان جو و
نمک نیمکوب در حرم رسول اللّه صلیاللهعلیهوآله از آنچه مشاهده میکنی
برایم بهتر است. 3. پدید آوردن حوزه ی علمی پرورش دانش پژوهان روشنبین نیز در شمار روشهای تبلیغی امام نهم
علیهالسلام جای دارد. آن حضرت ضمن پاسداری از حوزه ای که امام صادق
علیهالسلام بنیان نهاده بود، دویست و هفتاد شاگرد تربیت کرد که گروهی از
آنان نیز از شاگردان امام هشتم شمرده میشدند. 4. اعزام نماینده امام نهم علیهالسلام برای خنثا ساختن تبلیغات شوم بنی عباس و ارائه ی
اسلام راستین به مردم، نمایندگانی به مناطق مختلف گسیل میکرد. این
نمایندگان، کارگزاران امام علیهالسلام شمرده میشدند و در مراکزی چون
اهواز، همدان، سیستان، بُست، ری، بصره، واسط، بغداد، کوفه و قم زمینهی
اتحاد شیعیان و پیوند آنها با معصوم را فراهم میآوردند. محمّد حاج اسماعیلی منبع: نشریه مبلغان
بارزترین نوع تبلیغ
امام جواد علیهالسلام مناظره است. مناظره های آن حضرت ـ که از نخستین
روزهای امامتش آغاز شد ـ وی را در تثبیت جایگاه ولایت و امامت، هدایت
حقجویان و آشکار ساختن سستی گفتار ستمگران یاری داد.
نخست نیاز شیعیان
که با توجه به سن اندک آن حضرت در پی کشف جایگاه معنوی اش بودند و دوم
خواست مامون و معتصم که اندیشه ی خوار ساختن امام و اثبات الهی نبودن
آگاهیهای وی در سر میپروراندند.
خلفا میکوشیدند با برپا ساختن مجالس
مناظره امامان شیعه را رو در روی برخی از دانشمندان بنام زمان قرار دهند تا
شاید از پاسخ پرسشی باز مانند و جایگاه معنویشان مورد تردید واقع شود.
پرورش دانش پژوهان روشن بین
نیز در شمار روشهای تبلیغی امام نهم علیهالسلام جای دارد. آن حضرت ضمن
پاسداری از حوزه ای که امام صادق علیهالسلام بنیان نهاده بود، دویست و
هفتاد شاگرد تربیت کرد که گروهی از آنان نیز از شاگردان امام هشتم شمرده
میشدند.
لَقدْ کَثُرَتِ الکَذابَهُ عَلَیَّ ... .
دروغ
گویان بر من بسیار شده اند و نسبت دروغ بر من فزونی یافته است. پس هر که
بر من دروغ بندد، خداوند نشیمن گاهش را از آتش پر می سازد. چنانچه حدیثی
برایتان آوردند، آن را به کتاب خدا و سنت من عرضه کنید؛ هر چه با آن موافق
بود بپذیرید و آنچه مخالف بود رها سازید، خداوند میفرماید:
«وَلَقَدْ خَلَقْنا الاِْنْسانَ وَنَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ اَقْرَبُ اِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرید.»
به تحقیق ما انسان را آفریدیم و میدانیم آنچه نفس به او وسوسه میکند و ما از رگ گردن به وی نزدیکتریم.
خلفا میکوشیدند با برپا ساختن مجالس مناظره امامان
شیعه را رو در روی برخی از دانشمندان بنام زمان قرار دهند تا شاید از پاسخ
پرسشی باز مانند و جایگاه معنویشان مورد تردید واقع شود.
امام
علیهالسلام همچنین به پیروانش اجازه میداد درون دستگاه حکومت نفوذ کنند و
پستهای حساس را در دست گیرند. «محمد بن اسماعیل بن بزیع» و «احمد بن حمزه
قمی» از این فرصت بهره بردند و با رسیدن به موقعیتهای ممتاز حکومتی در
مسیر خدمت به دین و دینداران گام برداشتند.
«حسین بن عبداللّه
نیشابوری» حاکم «بست» و «سیستان» و «حکم بن علیا اسدی» حاکم «بحرین» نیز از
یاران حضرت شمرده میشدند و خمس داراییشان را نزد وی گسیل میکردند.
پایگاه استاد حسین انصاریان